ਕਿਸਾਨੀ ਦੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹਕੀਕਤਾਂ ਤੋਂ ਕੋਰੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ
ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦ ਕਿਸਾਨ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਲੇਖ ਅਤੇ ਖਬਰਾਂ ਪੜਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਫਸੋਸ ਹੁੰਦਾਂ ਹੈ। ਜਦ ਨਿਤਾਣੇ ਨਿਮਾਣੇ ਨਿਉਟੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਦ ਇਹ ਇੱਕ ਪਾਸੜ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਪਰਚਾਰ ਬਣਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾਂ ਹੈ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਘੇਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾਂ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਵਰਗ ਦਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਬੇਅਕਲ ਦਰਸਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸਿਸ ਮਾਤਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾਂ ਹੈ। ਕਿਸਾਨੀ ਪੱਖ ਜਾਨਣ ਦੀ ਇਹ ਲੋਕ ਕੋਸਿਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਸਮੇਂ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਦੁਆਰਾ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਜਲਾਏ ਜਾਣ ਨਾਲ ਧੂੰਆਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਣਕ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਂਅਦ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਰੀ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਤੂੜੀ ਬਣਾ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀ ਦੀ ਰੁੱਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਰਹਿੰਦ ਖੂੰਹਦ ਜਲਾਏ ਜਾਣ ਤੇ ਕੋਈ ਜਿਆਦਾ ਧੂੰਆਂ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦਾ ਪਰ ਸਹਿਰੀ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣ ਜਿਹੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਫਿਰ ਵੀ ਸਿਰਫ ਖਬਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਤੇ ਤਵਾ ਧਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਕੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਿਰਫ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਜਰੂਰੀ ਕੰਮਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਗੰਧਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਹਿਰੀਆਂ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਜੀਪਾਂ ,ਮੋਟਰਸਾਈਕਲਾਂ ਨਾਲ ਕੀ ਪਰਦੂਸਣ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦਾ? ਨੌਕਰੀ ਪੇਸਾਂ ਅਮੀਰ ਲੋਕ ਤਾਂ ਸੈਰ ਵੀ ਤੇਲ ਬਾਲਣ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨਾਂ ਤੇ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕੀ ਉਸ ਤੇਲ ਦੇ ਬਲਣ ਨਾਲ ਫੈਲਣ ਵਾਲਾ ਧੂੰਆਂ ਇਹਨਾਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ,ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ? ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਮੀਡੀਆ ਪੱਖ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੀ ਉਹ ਬਦਨਾਮ ਹੋਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਠੇਕਾ ਅਖੌਤੀ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਲੈ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਕਦੇ ਵੀ ਸੌਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਨਹੀਂ ਲਾਉਦਾਂ ਖੇਤ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਜਿੰਦ ਜਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਮਾਂ ਵਾਂਗ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਪਰ ਅਖੌਤੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹਕੀਕਤਾਂ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋਕੇ ਸਿਰਫ ਖਬਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਧੜਾਧੜ ਖਬਰਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਦਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਅਮਲ ਘੱਟ ਪਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕਾਂ ਤੋਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੱਧ ਲੈਣ ਵੱਲ ਰੁਝਾਨ ਜਿਆਦਾ ਹੈ ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਇਸ ਪਰਾਪੇਗੰਡਾਂ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵੱਲ ਘੱਟ ਹੀ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਸਾਨੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਤੋਂ ਕੋਰੀ ਅਫਸਰਸਾਹੀ ਮੀਡੀਆ ਮਹਿੰਮ ਤੋਂ ਪਰਭਾਵਤ ਹੋਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਕੇਸ ਬਣਵਾਉਣ ਲੱਗ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਕਦੇ ਇੰਹਨਾਂ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਜਿਆਦਾ ਹਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਘੱਟ ?
ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਦੋਹਰਾ ਕਿਰਦਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਹੀ ਨੰਗਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾਂ ਹੈ ਜਾਂ ਇਹ ਉਸਦਾ ਅਣਜਾਣਪੁਣਾਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਦੁਆਰਾ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਮਸੀਨੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਅੰਨੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾਂ ਫੈਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਪਰਦੂਸਣ ਦੀ ਗੱਲ ਘੱਟ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਭੱਠਿਆਂ ,ਫੈਕਟਰੀਆਂ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਪਰਦੂਸਣ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਜੋ ਕਿ ਹਟਾਇਆ ਅਤੇ ਘਟਾਇਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਘਾਟਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਲੱਗਿਆ। ਪਰ ਲੁੱਟੀ ਪੁੱਟੀ ਕਿਸਾਨੀ ਜੋ ਦੇਸ ਦਾ ਢਿੱਡ ਵੀ ਭਰਦੀ ਹੈ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਬਦਲ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਤੇ ਵੱਧ ਜੋਰ ਲਾਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਬਾਹ ਹੋਈ ਅਤੇ ਕਰਜਾਈ ਕਿਸਾਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਉਸਨੂੰ ਦੋਸੀ ਬਣਾਕਿ ਮੂਰਖ ਗਰਦਾਨਣਾਂ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਅਤਿ ਦੀ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਾਏ ਪਰਦੂਸਣ ਨੂੰ ਹਰਿਆਵਲ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਿਰਫ ਕਿਸਾਨ ਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਉਸਨੂੰ ਸਾਬਾਸ ਦੇਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਫਸਲਾਂ ਨਾਲ ਹਰਿਆਵਲ ਨਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰੇ ਤਾਂ ਹਜਾਰਾਂ ਗੁਣਾਂ ਪਰਦੂਸਣ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਬੰਜਰ ਅਤੇ ਬਾਂਝ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਉਦਯੋਗਿਕ ਪਰਦੂਸਣ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਬਾਸੇ ਕਿਸਾਨ ਵਰਗ ਦੇ ਜੋ ਅਮੀਰ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਦੇ ਅਤੇ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਤੇਲ ਰਾਂਹੀ ਫੇਲਾਏ ਪਰਦੂਸਣ ਨੂੰ ਫਸਲੀ ਹਰਿਆਵਲ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਨ ਵੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਾਸ਼ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ?
ਸਾਡੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧੀ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਦਿਆਂ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਹਲਾਤਾਂ ਵੱਲ ਵਿਸੇਸ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੰਹਨਾਂ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਇਹ ਮਜਬੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਾਡੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਮਸੀਨੀ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਖੇਤ ਵਿਚਲੀ ਰਹਿੰਦ ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਸਮੇਟਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸੀਨਾਂ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾ ਸਕੀਆਂ ਤਾਂ ਇਹ ਦੋਸ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਹੈ ਨਾਂ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ। ਜਦ ਸਰਕਾਰਾਂ ਝੋਨੇ ਕਣਕ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਕਢਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸੀਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨਜੂਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੀਆਂ ਤਦ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਰਹਿੰਦ ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਸਮੇਟਣ ਦਾ ਹੱਲ ਸੋਚਦੀਆਂ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮਾਹਰ ਕਿਸਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਦੋਸੀ ਹਨ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾਂ ਹੀ ਭੁੱਲ ਗਏ ਹਨ । ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਹਰਾਂ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜਹਿਰ ਦੀ ਅੰਨੇਵਾਹ ਸਿਫਾਰਸਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਖੜਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਦੋਸ ਵੀ ਕਿਸਾਨ ਸਿਰ ਮੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅੰਨੇਵਾਹ ਕੀਟਨਾਸਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਜੁੰਮੇਵਾਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਯੂਨੀ ਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਅਖੌਤੀ ਮਾਹਰਾਂ ,ਅਤੇ ਅਫਸਰਸਾਹੀ ਦੇ ਗਲਤ ਪਰਚਾਰ ਕਾਰਨ ਹੈ । ਸੋ ਦੋਸੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਮੁਲਾਜਮ ਹਨ ਪਰ ਦੋਸੀ ਕਿਸਾਨ ਗਰਦਾਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਸੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਨਾਂ ਜਹਿਰਾਂ ਵਰਤਦਾ ਸੀ ਨਾਂ ਹੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲਾਉਂਦਾਂ ਸੀ । ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਨੀਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਵੀ ਭਾਈਵਾਲ ਸਨ । ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਰਲਕੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮਸੀਨਰੀ ਦੀ ਅੰਨੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਾਮੇ ਵਿਹਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਜਦਕਿ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਮਜਦੂਰ ਪਹਿਲਾਂ ਰਲਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ । ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੀਆਂ ਨਰਮੇ ਕਪਾਹਾਂ ,ਬਾਜਰਿਆਂ ,ਸਰੋਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਪਨਾਹੀ ਛੱਡਕੇ ਕਣਕ ਝੋਨਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸਤ ਪਨਾਹੀ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਇਹ ਮਜਬੂਰੀਆਂ ਬਣੀਆਂ। ਕਿਸਾਨ ਕੋਈ ਮੂਰਖ ਜਾਂ ਬੇਅਕਲ ਨਹੀਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਖਰਾਬ ਕਰੇ ਇਹ ਸਭ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਵਰਗ ਤੇ ਜੁੰਮੇਵਾਰੀ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਕਿਸਾਨ ਵਰਗ ਨੂੰ ਵਿਸੇਸ ਸਬਸਿਡੀ ਦੇਣ ਦਾ ਪਰਬੰਧ ਕਰਨਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਆਖੇ ਲੱਗਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਜਬਰ ਦਾ ਰਾਹ ਫੜਨਗੀਆਂ ਤਦ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਵਰਗ ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੁਲਮ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੀ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨਗੇ? ਕਾਸ਼ ਕੋਈ ਸੱਚ ਨੂੰ ਸਮਝੇ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮੱਤ ਦੇਵੇ । ਆਉ ਕਿਸਾਨ ਵਰਗ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਇ ਅਸਲ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰੀਏ।
ਗੁਰਚਰਨ ਪੱਖੋਕਲਾਂ 941777245 gspkho@gmail.com
